Tui – Người viết bài viết này, với sức khỏe sinh ra vốn èo uột, gặp phải lúc mà nhìn đâu cũng thấy thực phẩm thuốc, thật – giả lẫn lộn, ăn gì cũng khiến Tui ôm bụng cả tháng trời, Tui đã quyết định tự trồng rau nhằm cung cấp thực phẩm an toàn cho mình và cộng đồng, đồng thời cũng kiếm được thêm được thu nhập chút đỉnh. Tuy nhiên, sau một thời gian sống chết với cơ sở sản xuất rau an toàn (RAT), Tui nhận thấy rằng người quan tâm đến rau sạch rất ít, rau sạch thật sự cũng rất ít, mà ngay cả có cung cấp rau sạch thật sự thì người mua cũng rất ít và sự cạnh tranh với những rau không sạch cũng rất chua cay. Loay hoay với rau chừng hơn một năm, Tui đã phá sản, nhiệt huyết làm rau cũng giảm, ước mơ làm cầu nối cung cấp thực phẩm sạch cũng tan tành theo mây khói cùng với số tổng tiền dành dụm đến năm 35 tuổi hơn 300 triệu đồng (Ôi! Những cắc củm, chắt chiu của Tui) , thì tình cờ một lần đi giúp một người bạn đến “thẩm định” mặt hàng “Thật dưỡng” ở quán Bún Gạo lức, Tui bị cuốn hút bởi các sản phẩm có thể ăn được và không gây hại cho cái bụng “không tốt” của Tui – chuyện thì còn dài, và không mấy lịch sự, nếu không nói là “...” nhưng trong bài viết này xin không “kể lể”. Để rồi từ đó Tui cũng có thêm góc nhìn khác về cái gọi là “Rau Sạch, Rau An toàn”...
Là người
Việt Nam, ai cũng biết rau là món ăn không thể thiếu trong bữa ăn hằng ngày của
tất cả mọi người – nó vừa là thực phẩm, vừa là thuốc, vừa là “cây chổi” dọn dẹp
những rác rưởi tích tụ lâu ngày trong người. Tuy nhiên, vấn đề kiểm tra chất lượng
của rau vẫn còn bỏ ngỏ khiến cho mọi người luôn cảm thấy nơm nớp lo sợ nguồn gốc
của các loại rau. Nhưng nếu không ăn rau thì mọi người sẽ ăn gì khi chưa có một
loại thực phẩm thay thế tối ưu nào vừa ngon, vừa rẻ, vừa dễ kiếm như rau? Khi
bước chân vào siêu thị, các cửa hàng rau, mọi người, nhất là chị em phụ nữ, các
bà nội trợ thường thấy dòng chữ "Khu vực kinh doanh các sản phẩm theo tiêu
chuẩn VietGap” ở siêu thị Coop Mart hoặc sẽ thấy logo VietGap dán trên sản phẩm
…
Vậy rau được trồng theo tiêu chuẩn VietGap/ Global Gap là gì, rau đủ vệ sinh
an toàn thực phẩm là gì? Rau an toàn là gì?
Rau được trồng theo tiêu chuẩn
VietGap hay Global Gap cũng đều là rau an toàn, chỉ có khác với những rau an
toàn khác ở tờ giấy chứng nhận bởi các bên độc lập thứ 3 đứng ra cấp, ví dụ như
ở tại Thành phố Hồ Chí Minh có các trung tâm: Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo
lường Chất lượng 3 (QUATEST 3), Công ty Cổ phần Chứng nhận và Giám định
VinaCert, Công ty Cổ phần Chứng nhận Globalcert, Trung tâm Tư vấn và Hỗ trợ
Chuyển dịch Cơ cấu Kinh tế Nông nghiệp… Về rau được cấp giấy chứng nhận Vệ sinh
an toàn thực phẩm thường sẽ do Bộ y tế tại địa phương cấp. Khi các cơ sở sản xuất
rau có được trong tay những chứng nhận này thì họ đã được xem như danh chính
ngôn thuận được người dân tin dung, tuy nhiên rau có đủ để được xem là rau an
toàn thật sự hay chưa thì cần phải xem xét thêm.
Trong bài viết này, Tui xin
phác thảo vài nét về rau an toàn hay còn gọi là RAT, một trong những loại rau
phổ biến trên thị trường rau hiện nay. Có rất nhiều thuật ngữ định nghĩa về rau
an toàn nhưng Tui xin đưa ra định nghĩa dễ hiểu, dễ nhớ về Rau an toàn của Sở
NN và PTNT Vĩnh Phúc như sau: RAT là rau được sản xuất với quy trình kỹ thuật đảm
bảo an toàn, sản phẩm đến người tiêu dùng không gây độc hại. Rau an toàn được
đánh giá bởi 4 tiêu chí:
• An toàn về dư lượng thuốc Bảo vệ thực vật - BVTV
(nghĩa là dư lượng thuốc BVTV thấp hơn mức cho phép)
• An toàn về hàm lượng
nitơrat (NO3).
• An toàn về kim loại nặng.
• An toàn về vi sinh vật và ký sinh
trùng gây bệnh cho người.
Tùy theo loại rau trồng mà tiêu chuẩn về 4 tiêu chí
này sẽ khác nhau và nó được quy định trong Phụ lục 1, 2, 3, theo Quyết định số
106/QĐ-BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Ban hành Quy định về quản
lý sản xuất và kinh doanh rau an toàn
(http://vanban.chinhphu.vn/…/…/portal/chinhphu/hethongvanban…). Ví dụ như trên
rau: hàm lượng chì phải nhỏ hơn 1.0 mg/kg, hàm lượng vi khuẩn Escherichia coli
phải nhỏ hơn 10 CFU (đơn vị lạc khuẩn)/ gram, hàm lượng Coliforms phải nhỏ hơn
100 CFU/gram…
Với những tiêu chí trên, làm thế nào người tiêu dùng có thể đánh
giá được các cơ sở sản xuất?
Người dân đành phải “gửi trọn niềm tin” đối với
các nhà phân phối, các nhà bán lẻ hoặc người bán. Tuy nhiên, nếu những người
tiêu dung nào muốn tìm hiểu tường tận về nguồn rau mình sử dụng, họ có thể khảo
sát tại cơ sở sản xuất với những tiêu chí sau:
1. Không trồng rau trên vùng đất
ô nhiễm
2. Không dùng phân tươi, nước giải (nước tiểu) tưới cho rau.
3. Không
dùng nước bẩn tưới cho rau: Nước thải từ nguồn gây ô nhiễm
4. Không dùng thuốc
BVTV độ độc cao, thuốc cấm, thuốc hạn chế sử dụng.
5. Không dùng quá nhiều phân
đạm bón cho rau.
6. Không dùng phân đạm trong vòng 10-15 ngày trước khi thu hoạch.
7. Đảm bảo thời gian cách ly của từng loại thuốc BVTV.
Khi Tui đưa ra thông tin
về 6 KHÔNG, 1 ĐẢM BẢO này thì người tiêu dung vẫn sẽ hoang mang làm thế nào họ
biết được đất ô nhiễm? Làm thế nào biết được họ không sử dụng phân chưa hoai và
nước giải? Làm thế nào biết được thuốc BVTV cơ sở đang dùng là không nằm trong
danh sách thuốc cấm, thuốc hạn chế sử dụng? Làm thế nào biết được tỉ lệ pha thuốc
của cơ sở? Làm thế nào để biết được rau không bị dư đạm dư thuốc và được cách
ly đủ ngày?
Có một lần Tui đã chứng kiến một cơ sở A làm chứng nhận Vệ sinh an
toàn thực phẩm, khi người của Bộ Y tế xuống cơ sở thì người nông dân vôi đem những
thuốc BVTV nằm trong Danh sách thuốc cấm giấu xuống gầm giường. Vậy đó, cơ sở vẫn
được cấp giấy chứng nhận, vẫn đủ tiêu chuẩn để mang rau ra thị trường, người
tiêu dùng vẫn tin tưởng và sử dụng.
Lại một lần khác, Tui lại được biết đến câu
chuyện một cơ sở sản xuất rau X, chuyên cung cấp rau an toàn cho khu vực Thành
phô Hồ Chí Minh. Sau khi làm việc xong, người lao động ở cơ sở X sửa soạn buổi
ăn chiều. Mọi người quay quần vui vẻ bên mâm cơm với những món ăn từ rau được
trồng tại cơ sở. Anh phụ trách công việc xịt thuốc cho rau vẫn chưa xong việc
nên vô ăn sau. Mọi người rôm rả nói chuyện thì anh bước vô, thấy trên bàn có loại
rau anh mới xịt thuốc lúc chiều, anh đã kêu mọi người ngừng ăn thì mọi người mới
ngã ngửa vì ai cũng đã ăn “ít ít” rồi. Lúc đó, người tại cơ sở đã báo cho người
quản lý biết rau được đóng gói chiều nay vừa mới xịt thuốc. Trong khi ấy, toàn
bộ rau họ đã vận chuyển lên thành phố và chuẩn bị giao cho người tiêu dùng. Rất
nhanh chóng, người quản lý đã thu hồi toàn bộ, số rau ấy đã được hủy ngay trong
đêm hôm ấy và cơ sở sản xuất đã quyết định chịu lỗ chứ không bán ra thị trường.
Thở phào nhẹ nhõm, cơ sở sản xuất ấy tuy làm việc có sai sót nhưng vẫn được xem
là làm việc có trách nhiệm.
Theo Trung tâm thông tin nghiên cứu và phát triển
(IRC) thì “VietGAP là những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn tổ chức, cá
nhân sản xuất, thu hoạch, xử lý sau thu hoạch nhằm đảm bảo an toàn, nâng cao chất
lượng sản phẩm, đảm bảo phúc lợi xã hội, sức khỏe người sản xuất và người tiêu
dùng; đồng thời bảo vệ môi trường và truy nguyên nguồn gốc sản xuất”. Rau
VietGap và Global Gap cũng là rau an toàn và tương tự về các tiêu chí, các yêu
cầu đối với cơ sở sản xuất nhưng nó sẽ đòi hỏi cao hơn cả về quy trình từ khâu
chọn giống, trồng trọt, thu hoạch và cho đến việc truy tìm nguồn gốc. Ngoài ra
nó còn đề cập đến việc ghi chép, môi trường làm việc của người lao động, môi
trường xã hội…
Các bạn sẽ tìm hiểu sâu hơn ở nhưng bài viết tổng hợp sau. Tuy
nhiên Tui vẫn nhấn mạnh một lần nữa ở đây, người tiêu dùng vẫn chỉ có thể đặt
niềm tin vào dòng chữ "Khu vực kinh doanh các sản phẩm theo tiêu chuẩn
VietGap” mà không thể biết hết câu chuyện thật sự đằng sau bó rau. Với những
khái niệm cơ bản về rau an toàn, Tui tin chắc các bạn sẽ có một dấu ấn trong
lòng về nó trước khi cầm bó rau bỏ vào giỏ. Nhằm tích cực hơn nữa để bảo vệ
chính mình cũng như người thân trong gia đình. Khi cần tìm hiểu về “tác hại của
thuốc bảo vệ thực vật” bạn chỉ cần gõ cụm từ trên lên trang tìm kiếm của Google
hay các trang khác,.. thì có nhiều nhiều thông tin, tuy nhiên, với góc độ khác
Tui xin mời các bạn tiếp tục theo dõi bài viết kế tiếp: “Dư lượng thuốc bảo vệ
thực vật và cái gọi là An Toàn”. Sẽ không có ai có thể giúp đỡ và bảo vệ bạn tốt
bằng chính bản thân mình. Mặc dù rau sạch, rau an toàn vẫn còn đang rất manh
mún nhưng Tui nghĩ một đám cháy to cũng có thể bắt đầu từ tàn lửa nhỏ, sẽ còn
có rất nhiều người, những người quan tâm đến sức khỏe của mình và cộng đồng, muốn
tìm hiểu và muốn được sử dụng những thực phẩm sạch cho cơ thể mình.
THÙY LINH
BẠN NHẬN XÉT
Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.